Πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης
Πρόγραμμα που απευθύνεται σε παιδιά πολύ μικρής ηλικίας (βρεφικής- 3 ετών) που βρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση Αναπτυξιακών Διαταραχών. Παιδιά που έχουν γεννηθεί πρόωρα, παιδιά με επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό (π.χ. αδελφάκι με αυτισμό), ή παιδιά στα οποία έχει διαγνωσθεί νευρολογική βλάβη, ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Ακόμα παιδιά στα οποία, παρά το μικρό της ηλικίας τους, είναι ήδη έκδηλη η καθυστέρηση ή ποιοτική απόκλιση σε μία ή περισσότερες λειτουργίες τους, μπορούν επίσης να ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό.
Στόχος του προγράμματος, ανάλογα με την περίπτωση, είναι η πρόληψη διαταραχών, η αναχαίτιση τους, ο περιορισμός τους, ακριβώς στο ξεκίνημά τους. Όπως είναι πλέον γνωστό και αποδεκτό από τους ειδικούς, όσο πιο νωρίς ξεκινά η θεραπευτική παρέμβαση, τόσο καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται και αυτό γιατί σε αυτές τις μικρές ηλικίες η πλαστικότητα του εγκεφάλου είναι μεγάλη και ευνοεί τη μάθηση. Μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι μέχρι τον δεύτερο χρόνο της ζωής του παιδιού επιτελείται η μεγαλύτερη συναπτογέννεση και ότι ο αριθμός και η ποιότητα των συνάψεων βελτιώνονται σημαντικά με την έκθεση του παιδιού σε πλούσια ερεθίσματα και νέες εμπειρίες.
Κάθε πρόγραμμα διαμορφώνεται σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού και τη σοβαρότητα της δυσκολίας του. Για παράδειγμα, ένα παιδί κοινωνικό και επικοινωνιακό που προσπαθεί να μιλήσει, αλλά δεν τα καταφέρνει, για τον οποιοδήποτε λόγο, εντάσσεται σε πρόγραμμα λογοθεραπείας-παιγνιοθεραπείας. Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στο παιχνίδι, είναι πιο χαλαρά δομημένο και μέσα από παιχνίδια και δραστηριότητες το παιδί οδηγείται αβίαστα στην παραγωγή ήχων, φθόγγων, συλλαβών και λέξεων. Σε άλλη περίπτωση, όταν το παιδί για παράδειγμα δεν δείχνει διάθεση να επικοινωνήσει, δεν παίζει και δεν αλληλεπιδρά, η πρώιμη παρέμβαση θα είναι πιο εντατική και θα περιλαμβάνει ένα κράμα εργοθεραπευτικών, λογοθεραπευτικών και ψυχοπαιδαγωγικών στοιχείων.
Δύο είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του προγράμματος: Η χρήση του παιχνιδιού σε όλες τις θεραπευτικές διαδικασίες και η συμμετοχή των γονέων και κατά τη διάρκεια της συνεδρίας και στην ενασχόλησή τους με το παιδί στο σπίτι. ‘Όπως είναι γνωστό, το παιχνίδι είναι η πρώτη αυθόρμητη ενασχόληση του παιδιού με κάτι από το οποίο αντλεί ευχαρίστηση. Από τις πρώτες κιόλας μέρες της ζωής του θα εστιάσει στους μελωδούς που κρέμονται από την κούνια του και θα ησυχάσει με τον ήχο της μελωδίας τους. Σύντομα θα απλώσει το χέρι και θα πιάσει και θα επεξεργαστεί κουδουνίστρες και άλλα παιχνίδια. Είναι για το παιδί μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, αλλά και βιολογική αναγκαιότητα καθώς μέσα από τα πολυαισθητηριακά ερεθίσματα που του παρέχει μέσο για να γνωρίσει τον κόσμο γύρω του. Χρησιμοποιείται λοιπόν στο πρόγραμμα παρέμβασης είτε ως θεραπευτικός στόχος ή ως τρόπος προσέγγισης κι επικοινωνίας.
Οι γονείς, τέλος, αποτελούν απαραίτητοι αρωγοί και υποστηριχτές της θεραπευτικής διαδικασίας. Το παιδί σε αυτές τις μικρές ηλικίες περνά τον περισσότερο χρόνο του στο σπίτι, είναι σημαντικό λοιπόν οι γονείς να γνωρίζουν πώς να οργανώνουν το χρόνο και τον χώρο του έτσι ώστε να παρέχονται στο παιδί τα περισσότερα ερεθίσματα στην καταλληλότερη στιγμή. Είναι τέλος σημαντικό να γνωρίζουν πώς να αντιδρούν στα αιτήματα του παιδιού, πώς να τα προκαλούν όταν δεν συμβαίνουν αυθόρμητα και γενικά να ακολουθούν τους στόχους του προγράμματος και στο σπίτι.