ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΟΡΟΣΗΜΑ

2-3 ετών

  • Σκαρφαλώνει στα έπιπλα χωρίς βοήθεια
  • Τρέχει χωρίς να πέσει
  • Στρίβει στις γωνίες χωρίς να χτυπάει
  • Άτσαλος ακόμα στο πέταγμα/πιάσιμο της μπάλας
  • Πιάνει μπάλα που κυλά προς το μέρος του
  • Κάνει τρίκυκλο (λίγο πετάλι, λίγο σπρώξιμο με τα πόδια)
  • Κουβαλάει πράγματα
  • Πατάει για λίγο στις μύτες των ποδιών
  • Κλοτσάει μπάλα προς τα μπροστά
  • Για λίγο στέκεται στο 1 πόδι
  • Πηδά από το τελευταίο σκαλί
  • Βγάζει μπλούζα
  • Ανεβοκατεβαίνει σκάλα με στήριξη
  • Ανοίγει πόρτα
  • Αρχίζει να τρώει μόνος
  • Πλένει-σκουπίζει χέρια
  • Αναπηδά επί τόπου
  • Τραβάει-σπρώχνει παιχνίδι ενόσω περπατά
  • Πιάνει παιχνίδι σκύβοντας χωρίς να πέσει
  • Φτιάχνει πάζλ 4-5 τεμαχίων
  • Μουτζουρώνει στο χαρτί
  • Αρχίζει να χειρίζεται το ψαλίδι, κάνει όμως τυχαίες ψαλιδιές
  • Στους 30 μήνες κόβει άκρες του χαρτιού με το ψαλίδι
  • Φτιάχνει πύργο με 7 τουβλάκια
  • Χρησιμοποιεί το πιρούνι
  • Διπλώνει χαρτί στα δύο
  • Αντιγράφει κύκλο (όχι καλό κλείσιμο) και οριζόντια γραμμή
  • Γυρίζει σελίδες βιβλίου
  • Κρατά κηρομπογιές αρχικά με σύλληψη μαχαιριού (αντίχειρα και δάκτυλα)
  • Περνάει χάντρες σε κορδόνι
  • Μιμείται σταυρό
  • Χρησιμοποιεί το ένα χέρι περισσότερο, χωρίς όμως να έχει καταλήξει
  • Συγχρονίζει καλά μάτι με χέρι
  • Βγάζει σταφίδα από κουτάκι
  • Κουμπώνει μεγάλο κουμπί
  • Δείχνει μέρη του σώματος
  • Θυμάται πράγματα που μαθαίνει
  • Ακούει για περισσότερο χρόνο παραμυθάκια
  • Του αρέσει όμως να ακούει ξανά και ξανά το ίδιο παραμύθι
  • Κατανοεί λέξεις για την οικογένεια (γιαγιά, αδερφός)
  • Δεν αντιλαμβάνε-ται ότι οι άλλοι μπορεί να σκέφτονται διαφορετικά
  • Εκτελεί 2 εντολές στη σειρά
  • Αρχίζει να κατανοεί αντίθετα: (πάνω-κάτω, φεύγω-έρχομαι)
  • Αρχίζει να ταξινομεί τα παιχνίδια του με το είδος τους (ζώα, στρατιωτάκια κλπ.)
  • Η σκέψη του είναι εγωκεντρική, «μαγική»
  • Δεν αντιλαμβάνε-ται ακόμα χρόνο, αξία, σειρά
  • Δεν ξεχωρίζει αληθινό-φανταστικό
  • Γνωρίζει τα βασικά χρώματα
  • Γνωρίζει χρήση αντικειμένων (βελόνα που ράβουμε)
  • Έχει λεξιλόγιο έως 450 λέξεις
  • Κατονομάζει τα πάντα σχεδόν γύρω του
  • Ρωτάει ερωτήσεις για αυτά που δεν ξέρει
  • Χρησιμοποιεί προτάσεις 2-4 λέξεων
  • Χρησιμοποιεί αντωνυμίες
  • Χρησιμοποιεί περισσότερα ρήματα
  • Η ομιλία του στο μεγαλύτερο μέρος της είναι κατανοητή από τους γύρω του
  • Παράγει σωστά τους φθόγγους π, μπ, μ, κ, γκ, τ, ν, ντ, φ, β
  • Δυσκολεύεται με πολυσύλλαβες λέξεις και λέξεις με συμπλέγματα (γμ, πλ, βγ, κλπ.)
  • Ίσως παρουσιάσει περιστασιακό τραύλισμα
  • Οι λέξεις του είναι περισσότερο ουσιαστικά
  • Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό, αλλά κάνει λάθη
  • Μιλάει με τον εαυτό του ή τα παιχνίδια του
  • Αναφέρει τη χρήση αντικειμένων (ψαλίδι που κόβουμε)
  • Χρησιμοποιεί «εγώ» για τον εαυτό του
  • Μιμείται τους άλλους
  • Παίζει παράλληλα με τα άλλα παιδιά
  • Για λίγο όμως μπαίνει στο παιχνίδι τους
  • Το παιχνίδι του γίνεται συμβολικό
  • Δημιουργεί φανταστικούς ρόλους
  • Παίζει «σπίτι»
  • Εκπαιδεύεται στην τουαλέτα
  • Ίσως παρουσιάσει κάποιες φοβίες
  • Συνεργάζεται, θέλει να ικανοποιεί τους ενήλικες
  • Αρχίζει να κατανοεί «όρια», καλή ή κακή συμπεριφορά
  • Εξερευνά το σώμα του
  • Δείχνει περιέργεια για γεννητικά όργανα, δικά του και των άλλων
  • Αρχίζει να κατανοεί τη διαφορά αγόρι/κορίτσι
  • Ζηλεύει
  • Δεν μοιράζεται ακόμα τα παιχνίδια του
  • Νευριάζει και λέει συχνά «όχι»
  • Δείχνει ντροπή
  • Δεν του αρέσουν οι αλλαγές
  • Αποζητά την προσοχή λέγοντας συχνά «κοίτα»
  • Αισθάνεται ενοχή όταν είναι ανυπάκουος
  • Δεν αντιλαμβάνεται ιδιωτικό χώρο
  • Αρχίζει να μπαίνει σε ομαδικές δραστηριότητες

3-4 ετών

  • Πηδάει με ένα πόδι
  • Στέκεται στο ένα πόδι για 5’’
  • Ανεβοκατεβαίνει σκάλες εναλλάσσοντας πόδια
  • Τρέχει γύρω από εμπόδια, ενίοτε τα πηδάει
  • Σκύβει χωρίς να πέφτει
  • Πηδάει σχοινάκι με το ίδιο πόδι να προηγείται
  • Κάνει τρίκυκλο με άνεση
  • Χορεύει στη μουσική
  • Πιάνει μπάλα που σκάει κάτω
  • Βάζει νερό χωρίς να το χύσει
  • Κόβει το φαγητό του σε μπουκιές με το πιρούνι
  • Σκαρφαλώνει στη σκάλα παιδικής χαράς
  • Αρχίζει να ντύνεται και να ξεντύνεται
  • Καλύτερη λαβή γραφικού εργαλείου
  • Ζωγραφίζει ανθρωπάκι με 2-4 μέλη
  • Αντιγράφει σταυρό και τετράγωνο
  • Σχηματίζει κύκλο από μνήμη
  • Φτιάχνει πράγματα με πλαστελίνη
  • Αρχίζει να αντιγράφει κεφαλαία γράμματα
  • Κόβει χαρτί από μία άκρη στην άλλη
  • Φτιάχνει κατασκευές με τουβλάκια
  • Φτιάχνει πύργο με 8-10 κύβους
  • Χρησιμοποιεί πιρούνι και μαχαίρι
  • Αρχίζει να κουμπώνεται
  • Φορά μόνος του σχεδόν όλα τα ρούχα.
  • Έχει δυσκολία ακόμη με το πουκάμισο
  • Παρακολουθεί παιδικές ταινίες ή cartoon
  • Γνωρίζει χρώματα και σχήματα
  • Κατανοεί την έννοια της οικογένειας
  • Μαθαίνει ποιηματάκια
  • Αρχίζει να κατανοεί αστεία και να γελά
  • Ταξινομεί αντικείμενα με βάση το χρώμα, το σχήμα και το μέγεθος
  • Αρχίζει να κατανοεί κάποιες έννοιες χρόνου (βράδυ, καλοκαίρι, μετά)
  • Μαθαίνει μέσω παρατήρησης, αλλά και ακολουθώντας οδηγίες
  • Συγκεντρώνεται για 10-15 λεπτά
  • Αντιλαμβάνεται βασικούς χωρικούς προσδιορισμούς (πάνω, μέσα, μπροστά)
  • Κατανοεί ιδιο-διαφορές
  • Κατανοεί ψεύτικο/αληθινό
  • Γνωρίζει επίθετο
  • Αρχίζει να σκέφτεται «πως γίνειται» κάτι
  • Αρχίζει να σκέφτεται «τι θα γίνει αν…» (αποτέλεσμα)
  • Κατανοεί γένη (αυτός, αυτή)
  • Θυμάται τραγούδια και ποιήματα
  • Έχει λεξιλόγιο 1000 λέξεων
  • Χρησιμοποιεί προτάσεις 4-5 λέξεων
  • Ρωτάει «πώς», «γιατί», «πότε»
  • Απαντάει στο «ποιος», «τι», «πού»
  • Η ομιλία του είναι κατανοητή στους περισσότερους
  • Λέει το επίθετό του και που μένει
  • Χρησιμοποιεί ικανοποιητικά αντωνυμίες και πληθυντικό, όμως κάνει λάθη στους χρόνους
  • Λέει πώς πέρασε στο σχολείο ή στο σπίτι φίλου
  • Επαναδιηγείται ιστορία
  • Αλλάζει τον τρόπο που μιλάει ανάλογα με το άτομο και τον χώρο (π.χ. φωνάζει στην αυλή, όχι στην τάξη)
  • Ρωτάει «τι θα πει…»
  • Φτιάχνει δικές του ιστορίες
  • Επινοεί αστεία (αστείες λέξεις, παρατσούκλια, ανόητα ποιηματάκια)
  • Έχει ευχέρεια στον λόγο του
  • Οι περισσότερες λέξεις του είναι ουσιαστικά
  • Χρησιμοποιεί όμως και καθημερινά ρήματα (θέλω, φύγε, έπεσε), επίθετα (καθαρό, βρώμικο), αντωνυμίες (αυτός, εσύ, εμείς), χωρικούς προσδιορισμούς (πάνω, μέσα)
  • Μιλάει για πράγματα και πρόσωπα που δεν είναι στο παρόν
  • Ζητάει βοήθεια αν κάτι το δυσκολεύει
  • Παίζει με τα άλλα παιδιά
  • Μοιράζεται τα παιχνίδια του
  • Περιμένει τη σειρά του
  • Κατανοεί βασικά συναισθήματα (φόβο, χαρά, λύπη)
  • Παίζει «φανταστικούς» ρόλους
  • Παίζει μαμά και μπαμπά
  • Έχει κατακτήσει την τουαλέτα, όμως μπορεί ακόμα να βρέχεται τη νύχτα
  • Θέλει να εξερευνά νέα πράγματα
  • Λέει μικρά ψεματάκια για να αποφύγει την τιμωρία, όμως γνωρίζει ότι είναι λάθος
  • Προκαλεί με λόγια ή συμπεριφορές τους άλλους για να δει τις αντιδράσεις τους
  • Διασκεδάζει με «ανοησίες» που επινοεί με τους φίλους του

4-5 ετών

  • Χοροπηδά μετατοπιζόμενο
  • Ισορροπεί σε δοκό πηγαίνοντας μπροστά και πίσω
  • Πηδάει σχοινάκι
  • Στέκεται στο ένα πόδι για 8-10’’
  • Πετά μπάλα σε στόχο
  • Κάνει τούμπα
  • Κάνει έως 5 πηδηματάκια με το ένα πόδι
  • Κουνιέται μόνος του στην κούνια
  • Αλλάζει πόδι στις σκάλες
  • Δεν χρειάζεται βοήθεια στην τουαλέτα
  • Περπατά μπρος και πίσω
  • Πηδά μπρος και πίσω
  • Χορεύει στη μουσική
  • Χρησιμοποιεί πιρούνι, κουτάλι, και μαχαίρι για να αλοίφει
  • Βάζει παπούτσια
  • Ντύνεται χωρίς βοήθεια, αλλά δεν κουμπώνεται
  • Έχει επιλέξει κυρίαρχο χέρι
  • Κρατά μολύβι με δυναμική τριποδική λαβή
  • Ζωγραφίζει ανθρωπάκι με 8-10 μέλη
  • Κόβει με ψαλίδι ίσια γραμμή
  • Αντιγράφει τρίγωνο
  • Αρχίζει να τραβά διαγώνιες γραμμές
  • Χρωματίζει εντός πλαισίου
  • Αντιγράφει κεφαλαία
  • Βάζει συνδετήρα στο χαρτί
  • Κάνει σταυρό από μνήμη
  • Αντιγράφει σωστά τον κύκλο
  • Σχεδιάζει VVV
  • Κάνει τετράγωνο περίγραμμα σε στένσιλ
  • Κάνει πρώτο κόμπο σε κορδόνι
  • Βιδώνει-ξεβιδώνει
  • Μετρά ως το 10
  • Γνωρίζει όνομα, επίθετο, μέλη της οικογένειας
  • Κατανοεί την έννοια της αρίθμησης
  • Μπορεί να πει αν είναι αγόρι ή κορίτσι
  • Κατανοεί το «αν» και το «όταν»
  • Κατανοεί περισσότερες χρονικές έννοιες (πριν, σε λίγο, αργότερα)
  • Κατανοεί «ίδιο» και «διαφορετικό»
  • Κατανοεί την «αιτία», αλλά δεν μπορεί να την εξηγήσει
  • Κατανοεί τη διαφορά ανάμεσα σε πραγματικό/φανταστικό
  • Ακολουθεί εντολές με τρία μέρη
  • Θυμάται παραμύθια, ιστορίες, θέματα που έχουν συζητηθεί στην τάξη
  • Κατανοεί τη σειρά (πρώτο, τελευταίο)
  • Ξεχωρίζει δεξί-αριστερό
  • Εκτελεί σύνθετες εντολές της δασκάλας : ζωγράφισε ένα κύκλο για πιάτο και μέσα βάλε ό,τι φαγητό σου αρέσει»
  • Αναγνωρίζει γράμματα και αριθμούς
  • Απαντά σε ερωτήσεις μετά από ιστορία
  • Παίρνει μέρος στη συζήτηση
  • Χρησιμοποιεί προτάσεις 5 λέξεων και πάνω
  • Χρησιμοποιεί 2 ρήματα στην πρόταση «έφτασα στο σπίτι και αμέσως κοιμήθηκα»
  • Μπορεί ακόμα να κάνει λάθη στη σύνταξή του
  • Έχει λεξιλόγιο 1500 λέξεων
  • Επινοεί και αφηγείται δικές του ιστορίες
  • Εκφράζει το θυμό του με λόγια
  • Χρησιμοποιεί χρόνους παρελθόντα
  • Επεξηγεί τι έχει ζωγραφίσει
  • Λέει πως πέρασε στο σχολείο
  • Μεταφέρει σε άλλους «οικογενειακά» θέματα
  • Μένει στο θέμα της συζήτησης
  • Η άρθρωσή του είναι σωστή
  • Μιλάει για πράγματα του παρελθόντος, του παρόντος, του μέλλοντα (τι έκανε χθες, τι κάνει τώρα, τι θα κάνει αύριο)
  • Έχει ένα ή περισσότερους φίλους
  • Παίζει με τα άλλα παιδιά
  • Θέλει να ικανοποιεί τους φίλους του
  • Αρχίζει να κατανοεί σειρά και κανόνες, αλλά δεν τα τηρεί πάντα
  • Έχει περιέργεια για τις διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα
  • Έχει περιέργεια για τα γεννητικά όργανα τα δικά του και των άλλων
  • Προσπαθεί δυσκολότερα πράγματα
  • Αν αποτύχει σε κάτι, δεν το εγκαταλείπει
  • Κατανοεί τα αισθήματα των άλλων
  • Κατανοεί σωστό, λάθος και δίκαιο
  • Χαιρετά γνωστούς
  • Του αρέσει να τραγουδά, να χορεύει, να υποδύεται ρόλους
  • Βοηθά τους άλλους, αλλά αν θέλει κάτι το απαιτεί
  • Πριν τα 5 μειώνει τις κρίσης θυμού
  • Μπορεί να εκφράζει άγχος για το «μεγάλο» σχολείο

5-6 ετών

  • Πηδάει σχοινάκι εναλλάσσοντας πόδια
  • Τρέχει πάνω-κάτω στη σκάλα επίσης εναλλάσσοντας πόδια
  • Κάνει ποδήλατο με δύο ρόδες
  • Πετάει-πιάνει τόπι
  • Κλωτσά μπάλα ενώ τρέχει
  • Περπατά με πτέρνα-δάκτυλα, μπροστά και πίσω
  • Κάνει πατίνι και σκέϊτμπορντ
  • Διασχίζει με χέρια το μονόζυγο
  • Πιάνει μπάλα και αναπηδά
  • Διασχίζει χωρίς να πέσει δοκό ισορροπίας
  • Ανεβαίνει σκάλα κρατώντας αντικείμενα
  • Χρωματίζει μέσα στις γραμμές
  • Έχει καταλήξει στο κυρίαρχο χέρι
  • Γράφει γράμματα και αριθμούς
  • Κόβει ίσια στη γραμμή
  • Κουμπώνει κουμπιά, ανεβάζει φερμουάρ
  • Χρησιμοποιεί πιρούνι και μαχαίρι
  • Αυτοεξυπηρετείται σχεδόν στα πάντα
  • Η λαβή του είναι πλέον δυναμική-τριποδική
  • Κολλά εργασίες με κόλλα
  • Κόβει καλά τις χειροτεχνίες του
  • Αντιγράφει ρόμβο και σπιράλ
  • Η ελεύθερη ζωγραφική του είναι προσεγμένη και ποικίλει σε θέματα
  • Διπλώνει χαρτί στα 4
  • Κάνει αντίθεση σε όλα του τα δάκτυλα
  • Γνωρίζει με τη σειρά τις ημέρες της εβδομάδας
  • Ακούει με προσοχή (ακροάται)
  • Συμμετέχει χωρίς δυσκολία σε συζητήσεις
  • Κατανοεί σύνθετες εντολές
  • Κατανοεί το χθες-σήμερα-αύριο
  • Κατανοεί δεξί-αριστερό
  • Κατανοεί πιο πολύπλοκες χωρικές έννοιες (απέναντι, δίπλα)
  • Αρχίζει να κατανοεί «γιατί» γίνεται κάτι
  • Αναπτύσσει φωνολογική ενημερότητα
  • Συγκεντρώνεται για όλη τη διάρκεια μιας δραστηριότητας
  • Ταυτίζει κεφαλαία-μικρά
  • Κατανοεί πως χρησιμοποιείται το βιβλίο
  • «Διαβάζει» από μνήμης σελίδα-σελίδα
  • Αγνοεί περισπασμούς και συγκεντρώνεται ευκολότερα
  • Αναγνωρίζει λέξεις οπτικά (π.χ. όνομα)
  • Κατανοεί πρόγραμμα τάξης σε σχέση με τους δείχτες του ρολογιού
  • Μετράει έως 20 αντικείμενα
  • Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις
  • Απαντά με σαφήνεια σε ερωτήσεις
  • Μεταφέρει πληροφορίες για τον ίδιο και την οικογένειά του
  • Έχει λεξιλόγιο 2000 λέξεων και πάνω
  • Ζητά πληροφορίες για κάτι που το ενδιαφέρει
  • Παίρνει πρωτοβουλία για επικοινωνία
  • Η άρθρωση του είναι καθαρή
  • Μεταφέρει στο σπίτι ακατάλληλες λέξεις που έμαθε και ας μην ξέρει τι σημαίνουν
  • Λέει αστεία, ανέκδοτα, αινίγματα
  • Χρησιμοποιεί σύνθετες λέξεις (πρασινοκίτρινος)
  • Εμπλουτίζει τις λέξεις του με προθήματα και επιθήματα (ξεπλένω, λυράρης)
  • Επιλέγει τους φίλους του
  • Παίζει επιτραπέζια
  • Του αρέσει να ανταγωνίζεται
  • Συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες (σπορ, εργασίες)
  • Αισθάνεται άνετα μακριά από την οικογένεια και παίζει ή μένει σε σπίτια φίλων
  • Βοηθά στις δουλειές του σπιτιού
  • Είναι ευαίσθητος όταν τον κρίνουν
  • Δημιουργεί κανόνες για παιχνίδια
  • Περιμένει τη σειρά του
  • Επιδεικνύει περήφανα κάτι που έμαθε
  • Αξιολογεί/κρίνει τον εαυτό του
  • Μιμείται ενήλικες
  • Έχει αυξημένη αυτοπεποίθηση
  • Προτιμά να συναναστρέφεται παιδιά του ίδιου φύλου

Θυμηθείτε: Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης.

Τα Αναπτυξιακά Ορόσημα έχουν οριστεί με βάση την πλειοψηφία των παιδιών συγκεκριμένης ηλικίας που κατακτούν μια δεξιότητα. Πάντα υπάρχουν παιδιά που θα καθυστερήσουν να κατακτήσουν ένα στάδιο, ενώ κάποια θα το υπερπηδήσουν προχωρώντας στο αμέσως επόμενο. Μη βιαστείτε λοιπόν να ανησυχήσετε. Παρακολουθείτε τη γενική εικόνα της εξέλιξης του παιδιού σας και μόνο εάν παρατηρήσετε σημαντικές παρεκκλίσεις, αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού.